Makat Çatlağı

Makat çatlağı, makat yırtığı ya da tıp dilindeki adıyla anal fissür, makat bölgesinde olağan dışı oluşan kesik ya da çizik şeklinde gözüken bir yırtıktır. Makat çatlağında sorunlu olan bölge anüs adı verilen yerdir.

Makat ve anüs her ne kadar birbirinden farklı olsa da, genellikle günlük kullanımda aynı anlama gelen iki kelimedir. Anüs, kalın bağırsağın son kısmında başlayan ve dışkının vücuttan atılmasını sağlayan bir kanalın ismidir. Anal kanal olarak da bilinir. İşte makat çatlağı bu anal kanalın iç kısmında meydana gelen küçük bir kesik ya da yırtık halidir.

Kaç Çeşit Makat Çatlağı Vadır?

Makat çatlağı akut ve kronik olmak üzere ikiye ayrılır. İlk bir aylık dönemdeki yırtıklara erken ya da akut anal fissür, daha uzun süreli olan çatlaklara ise kronik anal fissür adı verilir. İlerlemiş ya da tedavisi geciktirilmiş olan akut makat çatlakları kronik anal fissür’e dönüşür.

Akut Anal Fissür Nedir?

Hastalığın ilk ortaya çıktığı andan 10-15 gün sonrasına kadarki dönemdeki makat çatlağına akut anal fissür adı verilir. Eğer bu dönemde doktora başvurulur ve gerekli ilaç ve krem tedavi uygulanırsa, çatlak genellikle ameliyata ihtiyaç duymadan iyileşir. Ancak bu dönemde kişiler muayene olmaktan utandıkları için bu süreç kaçırılır.

Kronik Anal Fissür Nedir?

Makat çatlağı 10-15 gün içerisinde tedavi edilmez ya da uygulanan ilaç tedavisine cevap vermez ise hastalık ilerler ve kronik anal fissür gelişir. Hastalığın kronikleşmesiyle birlikte, şikâyetlerin şiddeti artar ve çatlağın artık ilaç ya da krem ile tedavi edilmesi imkânsız hale gelir.

Çatlağın akut ya da kronik olduğunu anlamak için dışkılama sırasında ortaya çıkan ağrının ne kadar sürdüğü önemlidir. Eğer dışkılama sırasında duyulan ağrı 3-4 dakika içinde kendiliğinden geçiyorsa makat çatlağı akut makat çatlağıdır yani çatlak yeni oluşmuştur. Ağrı dışkılama sonrası 3-4 saat ya da daha fazla devam ediyorsa, bu durumda çatlak, kronik makat çatlağıdır, yani çatlak eskidir.

Makat Çatlağının Nedenleri Nelerdir?

Kabızlık

Makat yırtığının çeşitli nedenleri bulunmaktadır. Kısaca makat bölgesini zorlayacak her türlü eylem makat çatlağına yol açabilir. En sık görülen nedenlerden biri kabızlık durumudur. Kabızlık sonucu sertleşmiş olan dışkı makattan geçerken burada yırtılmaya neden olabilir. Makat çatlağından korunmak için kabız kalmamalıdır. Kabızlık sorunu olan kişiler seyrek olarak dışkılar. Bu yüzden kalınbağırsakta bekleyen dışkı daha kalın ve sert olur. Bu sertleşmiş ve kalınlaşmış olan dışkının anüsten geçmesi normal dışkıya göre çok daha zor olur. Kalın ve sert dışkı anal kanalın daha çok gerilmesine ve dolayısıyla makatın içini döşeyen mukoza adı verilen tabakanın kesilmesine ya da yırtılmasına neden olur.

İshal (Diyare)

Kabızlığın tam tersi olan ishal de makat çatlağına neden olabilir.

Anal Seks

Makat çatlağından korunmak için anal seksten kaçınılmalıdır. Çünkü anal ilişki sırasında anal kanal gereğinden fazla zorlanır. Sürtünmenin getirdiği tahriş sorucu makatta çatlak meydana gelir. Bu çatlak 1-2 hafta içinde kendiliğinden iyileşebilir. İkinci hafta geçtikten sonra kapanmayan yırtıklar kalıcı hale gelebilir.

Makat Bölgesindeki Yaralanmalar

Makattaki çatlağın diğer nedenleri arasında makat bölgesinde meydana gelen yaralanmalardır.

Bağırsak Hastalıkları

Ülseratif kolit ya da Crohn hastalığı gibi bazı iltihabi bağırsak hastalıkları makat çatlağına neden olabilir.

Hamilelik (Doğum)

Hamilelik ve zor doğumlar makat bölgesinde hemoroid ve çatlağa yol açan nedenler arasında bulunmaktadır.

Makat Çatlağının Belirtileri Nelerdir?

Makatta Huzursuzluk

Bir diğer belirti ise makat çevresinde ağrı, zonklama ve kaşıntıdır.

Makattan Kan Gelmesi

Makat çatlağının bir diğer belirtisi ise çoğu zaman bu ağrıya eşlik eden kanamadır. Kan genellikle dışkının üzerinde taze ve bir çizik şeklinde olur. Tuvalet kâğıdında da görülebilen bu kanama dışkının dışındadır, yani dışkıya karışmamıştır.

Dışkılama sırasında görülen kanama hemoroid hastalığında olduğu kadar fazla değildir. Sadece 1-2 damla şeklinde ya da dışkı üzerinde çizik şeklinde görülür. Kanamanın rengi açık ve taze görünümdedir.

Makat Ağrısı

Makat çatlağının en önemli belirtisi dışkılama sırasında duyulan şiddetli ağrıdır. Kişi sanki bir cam parçasının makattı kestiği hissine kapılır.

Makat Daralması

Makat çatlağının belirtilerinden biri de makat darlığı hissi olmasıdır. Kronik makat darlığının bir sonucu olarak ortaya çıkar. Makat çatlağına bağlı istem dışı kasılan kaslar, bir süre sonra makatın daralmasına neden olur. Bu daralma genellikle muayene sırasında anlaşılmaktadır.

Makat Çatlağı İçin Hangi Doktora (Bölüme) Gidilir?

Makat hastalıkları ve tedavisi ile ilgilenen tıbbi bölüm genel cerrahi bölümüdür. Ancak her genel cerrahi uzmanı makat hastalıklarının tanısı ve tedavisi konusunda deneyimli olmayabilir. Çünkü genel cerrahi bünyesinde meme cerrahisi, organ nakli, kanser cerrahisi gibi birçok alt bölümler bulunmaktadır. Bu alt bölümlerden biri de proktoloji bölümüdür. Proktoloji kısaca makat hastalıkları uzmanlığı demektir. Proktolojinin başlıca ilgi alanları makat çatlağı (anal fissür), hemoroid, anal fistül, makat apsesi ve kıl dönmesi gibi makat hastalıklarıdır. Bu yüzden proktoloji konusunda deneyimli bir genel cerrahi uzmanına muayene olmak gerekir.

Makat Çatlağı Tanısı Nasıl Konur?

Makat çatlağı tanısı için makatın yani anüsün muayene edilmesi gerekir. Makattaki çatlak çoğunlukla muayenede çıplak gözle görülmektedir. Bu yüzden parmak ile muayeneye gerek kalmayabilir. Çok nadir çatlak daha derinlerde olabilir.

Makat Çatlağı Tedavisi Nasıldır?

Makat çatlağı tedavisi genel cerrahi uzmanı tarafından yapılır. Genel cerrah öncelikle hastayı muayene eder, hastalığın yeni mi yoksa eski mi, yani hastanın akut dönemde mi yoksa kronik dönemde mi olduğunu tespit eder.

İlaç-Krem-Merhem

Hastalık akut dönemde ise yani ilk 10-15 günlük süreçte ise, ilaçla ve kremle ameliyata gerek kalmadan tedavi edilebilmektedir. Ancak bu hastalığın mutlaka iyileşeceği anlamına gelmez. Başarı şansı % 30-40 civarındadır. Makat çatlağında kullanılan ilaçlar genellikle nitrogliserin içerir. Bu madde makat kaslarındaki kasılmayı gevşetir. Aynı zamanda makat bölgesinde uyuşturucu etkisi olan Anestol gibi kremler de kullanmak gerekir. İlaç ya da krem ile hastalığın iyileşmemesi durumunda Botoks ya da ameliyat kaçınılmaz olur.

Botoks Enjeksiyonu

Eğer akut dönemde ilaç ve krem tedavisi ile hastalık iyileşmez ise ameliyatsız bir tedavi yöntemi olan botoks enjeksiyonu denenebilir. Botoks enjeksiyonu 1 dakika gibi kısa bir sürede yapılır. Botoks, makat kaslarını 6 ay kadar geçici bir süre felce uğratır. Felç olan kaslar gevşer. Böylece çatlağın ağrısız ve kolay bir şekilde iyileşmesi sağlanır.

Makat Çatlağı Ameliyatı

Ameliyat ile makat bölgesinde bulunan ve kasılı durumda olan kaslar kesilir. Böylece gevşeme sağlanır. Ancak bu durum nadiren de olsa gaz ve dışkı kaçırma gibi istenmeyen durumlara neden olabilir.

Makat çatlağı ameliyatında kullanılan çeşitli teknikler bulunmaktadır. En sık kullanılan tekniklerden biri L.İ.S yani Lateral internal Sfinkterotomi tekniğidir. Ameliyat açık ya da kapalı olarak uygulanabilir.